بەخێربێن بۆ پێگەی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم)
لە ژيانى پێغەمبەر (ﷺ) فيربووم : سەركردەى لێهاتوو شوێن كەوتوو بەرهەم ناهێنێت ، بەڵكو سەركردەى وەك خۆى دروست دەكات .
چه‌ند وته‌یه‌كی جوان: 1ـ ئارامی‌ عیباده‌تێكه‌ به‌بێ‌ زه‌حمه‌ت ، هه‌یبه‌تيكه‌ به‌بێ‌ قودره‌ت ، قه‌ڵایه‌كه‌ به‌بێ قه‌ڵغان ، سه‌ركه‌وتنێكه‌ به‌بێ‌ چه‌ك. 2ـ ماڵێك كه‌ هیچ كات وێران نابێت عه‌داله‌ته‌. 3ـ نه‌خۆشیه‌ك ده‌رمانی‌ نییه‌ بێ ئه‌قڵیه.‌ 4ـ شیرینیه‌ك دوایی‌ ده‌گۆرێت به‌ تاڵی‌ هه‌واو ئاره‌زوویه‌. ‌5ـ تاڵیه‌ك دوایی‌ ده‌گۆريت به‌شیرینی‌ صه‌بر و ئارام گرتنه‌. 6ـ ئه‌گه‌ر پشووی‌ لاشه‌ به‌كه‌می‌ خۆراكه‌ ئه‌وا پشووی‌ دڵ و ده‌روونیش به‌كه‌می‌ گوناهه.‌
پێویسته‌ هه‌میشه‌ له‌ بیرمان بێت كه‌ تاوه‌كو زستان ساردو سه‌ختتر بێت ئه‌وا به‌هاری رازاوه‌ترو جوانتر دێته‌ پىش چاو.
علی كوری به‌بو تالیب (ره‌زای خوای لى بێت) ده‌فه‌رموێت: دونیا وه‌كو مار وایه‌، رواڵه‌تی بریقه‌داره‌و ناخی هه‌ڵگری ژه‌هرێكی ترسناكه‌، ئه‌وه‌ی لێی نزیك ده‌بێته‌وه‌ گه‌مژه‌یه‌و ناحاڵیه‌، ئه‌وه‌ی لێی دوور ده‌كه‌وێته‌وه‌ خاوه‌نی ژیریه‌.
غەزوەکانی پێغەمبەر (صلی الله علیه وسلم)
 جــــــــەنگى خـــــــــــــەیبــــــەر
11/10/2019
بینین: 2725

جەنگى خەیبەر لە مانگى (محرم)ى ساڵى (٧)ى کۆچیدا ڕوویداوە ، دواى ئەوەى جولەکەکانى (بنى النضیر) لە مەدینە دەرکران و چوون بۆ خەیبەرو ئەوانیشیان زیاتر لە پێغەمبەر ﷺ و موسوڵمانان هاندا ، دواتر بەیەکەوە بە تایبەت (بنی النضیر) لەشەڕى ئەحزابدا دەورى زۆریان هەبوو بۆ کۆبوونەوەى ئەحزابلە دژى پێغەمبەر و هاندانى (بنی قریظة) لە مەدینەو کەین و بەین  دروست کردن لەگەڵ مونافیقەکاندا ، کە هەموویان لەو شەڕەدا لە دژى موسوڵمانان بوەستنەوە ، بەو پێیە غەدرو خیانەت و دوژمنایەتییان بەرامبەر موسوڵمانان درێژەى خایاندو (خەیبەر ) بوو بە شوێنێکى خەتەر بۆ سەر کیان و ئاسایشى موسوڵمانان ، هەر بۆیە دواى ئەوەى کە پێغەمبەر ﷺ گەڕایەوە مەدینەو نزیکەى مانگێک مایەوە ، سوپاى کۆکردەوەو بە ئیمان و ڕۆحییەتێکى بەرزەوە ، بەشەو بەڕێکەوت بەرەو خەیبەر ، کە پێغەمبەر{ص سوپاکەى گەیشتە نزیک خەیبەر ئیسڕاحەتیان کردو هێندێک نووستن ، وە چادر و خێوەتیان لە شیوى (الرجیع) لە نێوان خەیبەر و (غطفان)دا هەڵدا ، تا (غطفان) نەتوانن یارمەتى خەڵکى خەیبەر بدەن ، کە هەتاو هەڵات و خەڵکى بۆ سەر زەوى و مەزراى خۆیان ڕۆیشتن ، سوپاى ئیسلامیان بینى و هاواریان کرد ئەوە  موحەممەد و جەیشەکەیەتى ، پێغەمبەریش فەرمووی : { الله أکبر الله أکبر خربت خیبر ، أنا اذا نزلنا بساخة قوم :  ( فساء صباح المنذرین) } رواه البخاری ، واتە : خوا گەورەترە ، خوا گەورەترە ، خەیبەر ڕووخا ، ئێمە هەرکات دابەزینە مەیدان بۆ کۆمەڵێک (لە دوژمنان) ئەوە ئاگادارکراوان خراپترین بەیانیان دەبێ .

ئینجا شەو کە گەیشتنە نزیک خەیبەر ، پێغەمبەر ﷺ فەرمووى : { لأعطین هذه الرابة غداً رجلاً يفتح الله على يديه يحبُ الله ورسولَهُ و يحبُهُ الله و رسولُهُ ...} ، واتە : سبەینێ ئەو ئاڵایە دەدەمە دەستى پیاوێک خوا لەسەر دەستى ئەو سەرکەوتن بەدەست دێنێ و خواو پێغەمبەرەکەى خۆش دەوێن و خواو پێغەمبەریش ئەویان خۆش دەوێ ، خەڵکەکە چاوەڕوان بوون شەو بڕواو ڕۆژ دابێ بۆ ئەوەى بزانن ئاڵاگە دەدرێتە کێ ؟ کە ڕۆژ داهات پێغەمبەر فەرمووى : کوا (عەلى کوڕى ئەبی  طالب) ، گوتیان : ناساغەو چاوى دێشن ، فەرمووى : بەدوایدا بنێرن بابێت ، هێنایان و پێغەمبەریش ﷺ تفى لە چاوەکانى داو دووعاى بۆ کردو چاک بۆوە وەک ئەوەى قەت چاوى نەئێشابن ، وە ئاڵاکەى دایە دەستى ئەو ...  .
ئەویش سەرپەرشتى جەنگ دەکات و قەڵاکان دەگرن ، سەرەتا قەڵاى (ناعم) گیرا ، کە زۆر بە زەحمەت بوو ، کە چەند ڕۆژان پییەوە خەریک بوون .
دوایی موسوڵمانان بە فەرماندەیی (الحباب بن المنذر) ڕوویان کردە قەڵاى (الصعب) و دواى سێ ڕۆژان ئەویش گیرا ، دواتر قەڵاى (الزبیر) ، دوایی قەڵاکانى (أبيّ) و (النزار) هەموو گیران ، دوایی هەریەک لە قەڵاکانى (القموص) و (الوطیح) و (السلالم) بۆ ماوەى (١٤) چواردە ڕۆژان لەلایەن موسوڵمانانەوە دەورەدران و دواتر جوولەکەکان داواى صوڵحیان کرد ، بەو شێوەیە هەموو خەیبەر کەوتە ژێر ڕکێفى موسوڵمانەکانەوە ، ئینجا خەڵکى (فدك) لە باکوورى خەیبەر ئەوانیش داواى ئاشتییان کرد ، وە لەو جەنگەدا موسوڵمانان ، غەنیمەتێکى زۆریان گرت و ئەوانەشیان کە داواى مانەوەیان کرد لەسەر زەوى و زارى خۆیان ، پێغەمبەر ﷺ ڕێگاى پێدان ، بە مەرجێک بەروبومى زەوییەکەیان نیوەى بۆ خۆیان و نیوەشى بۆ بیت المال بێت ، وەک بوخارى هێناویەتى :  ( إن رسول الله ﷺ أعطى خیبر الیهود على أن یعملوها و یزرعوها ولم شگر ما خرج منها ) ، وە هەر کاتێکیش بیەوێ دەریان دەکات ، وە بە پیی ئەو مەرجەش (عمر بن الخطاب) لەسەردەمى خۆیدا دواى ئەوەى خیانەتى لێ بینین ، لە خەیبەر دەرى کردن . 
(ابن هشام) دەڵێ : لە کاتى گرتنى خەیبەردا (جعفر بن أبی طالب) و هاوەڵەکانى لە حەبەشەوە گەیشتنە لاى پێغەمبەر ﷺ و ئەویش جەعفەرى بە خۆیەوە گوشى و نێو چاوانى  ماچ کردو فەرمووى : { ما ادري بأیهما انا أسر : بفتح خیبر أم بقدوم جعفر} ، واتە : نازانم بە کامیان دڵخۆش بم : بە فەتحى  خەیبەر یان بە هاتنى جەعفەر !
(صفیة) دەبێتە هاوسەرى پێغەمبەر ﷺ:
دواى ئەوەى موسوڵمانان قەڵاى (القموص) یان گرت (صفية بنت حيي بن أخطب)  لەوێدا دەبێ و دەکەوێتە دەستى موسوڵمانان ، کە کچى سەرۆکى بەشێک لە جوولەکەکان بوو ، دوایی هاوەڵان بە پێغەمبەر ﷺ دەڵێن ، کە ئەو کچى سەرۆک هۆزەکەیەو بۆ تۆ بێ باشە ، ئەویش ئەو پیشنیارە قبوڵ دەکات ، ئینجا پێغەمبەر ﷺ ئازادى دەکات و دواى ئەوەى کە موسوڵمان دەبێت دەیکاتە هاوسەرى خۆى ، کە ئەمە کاریگەرى زۆر باشى هەبوو لەسەر هەموو هۆزەکە ، (أنس) لە بارەى چۆنییەتى بە هاوسەر گرتنى پێغەمبەربۆ(صفیة) دەڵێ :   ( سبى النبی ﷺ صفیة فأعتقها و تتزوجها) رواه البخارى ، واتە پێغەمبەر ﷺ صەفییەى بە دیل گرت ، پاشان ئازادى کردو کردیە هاوسەرى خۆى .
________________________
پوختەى ژیاننامەى پێغەمبەرى خوا ﷺ /  عەلى باپیر
لاپەڕە  / (٦٢٣ - ٦٢٥)

زیاتر

Copyright. All Rights Reserved.
مافی بڵاوکردنه‌وه‌ی بابه‌ته‌کان پارێزراوه بۆ پێگه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا،
هه‌رکه‌سێک بابه‌ته‌کان کۆپی بکات پێویسته ئاماژه به‌ سه‌رچاوه‌که‌ی بکات که‌ پێگه‌ی پێغه‌مبه‌ری خودایه