 | له دایك بوونی و ئه‌و كه‌سانه‌ی شیریان پێداوه و پێگه‌یشتنی |
پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم له ڕۆژی دووشه‌م له مانگی ره‌بیع الأول له دایك بووه، به‌ڵام ئختیلاف هه‌یه چه‌نی مانگ بووه هه‌ندێك ده‌ڵێن ٨ هه‌ندێكی تر ده‌ڵێن ١٠ هه ندێكی تر ده‌ڵێن ١٢مانگ بووە ، و زبیر كوڕی بكار ده‌ڵێت له ڕه‌مه‌زان له دایك بووه به‌ڵام ڕایه‌كی شاز و مه‌ردووده، له ڕه‌ئی صه‌حیح ئه‌وه‌یه له ساڵی فیل له دایك بووه هه‌ر وه‌كو چون إبراهیم كوڕی المنذر الحزامی ده‌ی هێنێت كه مامۆستای ئیمامی بوخاریه و خلیفه كوڕی خیاط یش ده‌ی هێنێت وه زۆرێكی تریش ، وه ئیجماع له‌سه‌ر ئه‌وه‌یه له ساڵی فیل له دایك بووه، باوكی پێغه‌مبه‌ری خوا مرد پێغه‌مبه‌ری خوا له زگی دایكی بوو كه ئه‌وه قه‌ولی صحیح و ڕاجع ـه، له به‌نی سه‌عد لای حلیمه‌ی سعدیه شیری پێ ده‌درا له نێو هۆزی به‌نی سه‌عد ماوه بۆ ماوه‌ی ٤ ساڵ، دڵی شه‌ق كرا و شوشتراوه له لایان مه‌لائیكه‌ت ئه‌و كاته‌ی له به‌نی سه‌عد بوو، گه‌ڕاندیانه‌وه بۆ لای دایكی، دایكی پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم پێغه‌مبه‌ری خوا له‌گه‌ڵ خۆی برد بۆ مه‌دینه بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ردانی ماڵی خاڵه‌كانی بكات، دایكیشی له ڕێگه له كاتی گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ مه‌کكه كۆچی دوای كرد ته‌مه‌نی پێغه‌مبه‌ری خوا 6 ساڵ بوو كاتێك مرد ، ام أیمن پێغه‌مبه‌ری خوای صلی الله علیه وسلم كرده باوه‌ش ئەوی هێناوە مەکە ، له‌م ته‌مه‌نه بچوكه باپیری عبدالمطلب له خۆی گرت و به خێوی ئه‌كرد كاتێك ته‌مه‌نی بوو به 8 ساڵ باپیری مرد و مامی به خێوی كرد وه پشتگیری ئه‌كرد وه كاتێك بوو به پێغه‌مبه‌ر مامی سه‌ری ئه‌خست و سه‌ری خست هه‌ر چه‌نده له‌سه‌ر شیرك به‌رده‌وام بوو و له‌سه‌ر شیرك مرد بۆیه‌ش خوای گه‌وره سزای مامی كه‌م كردۆته‌وه هه‌ر وه‌كو چۆن له فه‌رمووده هاتووه، پێغه‌مبه‌ری خوا له‌گه‌ڵ مامی ڕۆشت بۆ شام بۆ بازرگانی ته‌مه‌نی ١٢ ساڵ بوو، مامی زۆر له‌گه‌ڵی چاك و نه‌رم و نیان بوو، بۆیه‌ش له‌گه‌ڵ خۆی برد چونكه كه‌س نه‌بوو لای به جێ بێلێت له مه‌كکه، هه‌ر وه‌كو چۆن به ڕیوایه‌تێكی صحیح هاتووه له ترمذی كه پیاوه‌كانی سه‌نه‌ده‌كه هه‌مووان ثیقه‌ن، كاتێك ڕاهیبێك پێغه‌مبه‌ری خوا ده‌بینێت به‌شاره‌تی به مامی داوه به مامی ووت بیگه‌ڕێنه‌وه نه‌وه‌ك یه‌هودیه‌كان بیبینن و شتێكی لێ بكه‌ن وه فه‌رمووده‌كه‌ش صحیح ـه، دوواتر بۆ جاری دووه‌م ڕۆشت بۆ شام بۆ بازرگانی كردن بۆ خه‌دیجه‌ی كچی خوەیلد ڕه‌زای خوای لێبێت له‌گه‌ڵ میسره‌ی غولامی خه‌دیجه ڕۆشت مه‌یسره به‌هره و شاره‌زای و زیره‌كی و ده‌ست پاكی پێغه‌مبه‌ری خوای بینی صلی الله علیه وسلم كاتێك گه‌ڕاوه سیفاتی پێغه‌مبه‌ری خوای بۆ گه‌روه‌كه‌ی خه‌دیجه باس كرد ئه‌ویش ویستی شووی پێ بكات، كاتێك گه‌ڕاوه به قازانجێكی زۆره‌وه بۆی و قازانجێكی ئه‌وه‌نه زۆر بوو كه كه‌س ته‌سه‌وه‌ری نه ئه‌كرد ، شووی به پێغه‌مبه‌ری خوا كرد ته‌مه‌نی پێغه‌مبه‌ری خوا صلی الله علیه وسلم ٢٥ ساڵ بوو، خوای گه‌وره هه‌ر له ته‌مه‌نی مناڵی یه‌وه پێغه‌مبه‌ری خوای پاراست و پاكی كرد له پیساییه‌كانی جاهیلیه‌ت و هه‌موو سیفه‌تێكی جوانی پێ به‌خشی تا له نێو به قه‌ومه‌كه‌ی نه‌ده‌ناسراوه ئیلا به ڕاستگۆ و ده‌ست پاك نەبێت كاتێك بینیان ئه‌وه‌نه پاكه ئه‌وه‌نه ڕاستگۆیه و ئه‌وه‌نه ئه‌مانه‌ت پارێزه، كاتێك قوریش كه‌عبه‌یان بنیاد ناوه كاتێك گه‌شتن به به‌رده ڕه‌شه‌كه كه له شوێنی خۆی دابنێن، ناخۆشی و ناكۆكی له نێوانیان ڕووی دا هه‌ر هۆزێك و ئه‌یوت من ئه‌و به‌رده ڕه‌شه له شوێنی خۆی دا ئه‌نێم دواتر ڕێكه‌وتن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كێ ده‌ربكه‌وێ ئەو دای بنێت ، پێغه‌مبه‌ری خوا یه‌كه‌م كه‌س بوو ده‌ركه‌وت ووتیان كه‌سه ده‌ست پاكه‌كه هات وه ڕازی بوون به‌و ، ئه‌ویش فه‌رمانی كرد پارچه قوماشێك یان جلێك بێنن و بەردە‌كه له ناوه‌ڕاستی دا بنێن و ووتی هه‌ر هۆزه و لایه‌كی بگرێت و به‌رده‌كه‌یان له شوێنی خۆی دانا و هه‌مووان ڕازی بوون بێ ناخۆشی .
_______________________________________________________
| سه‌رچاوه : الفصول فی سیرة الرسول صلی الله علیه وسلم ص٩١-٩٥ |
وه‌رگێرانی : شوێنه‌وار كوردی
٢٤\محرم\١٤٤١هـ
|